Plogen, ein annleis skule

Geita Arwen og kjeet Brusi er skeptiske når me kjem tett innpå dei. Brusi er fire veker gammal og har det tryggast i lag med mor. Arwen gjer alt for å beskytta kjeet sitt.
Kim André Munkvold nærmar seg, roleg. Han strekk fram handa og får Arwen sin tillit.
Kim Andre kan løfta Brusi opp i armane, kor kjeet finn seg godt til rette.
Torvald Hadland driv Plogen, eit skuletilbod til Kim André og sju andre ungdommar i Time, Hå, Klepp og Gjesdal kommune. Frå garden har dei god utsikt vestover, mot Jærhavet.
Kim André er spesielt interessert i maksinar. Denne "heimelaga" traktoren vert flittig nytta i arbeidet og prosjekta dei driv på garden på Hadland.
Dette skuleåret er det skogsarbeid som står på planen. Ei av oppgåvene er å laga ein sykkelbane. For å koma inn i skogen med syklane, har elevane planlagd og laga ei bru av lange tømmerstokkar og europallar.
Sikkerhet er viktig, og Kim André viser korleis dei har sikra brua. Elevane må sjølve rekna på lengde, breidde og høgde for å få ting til å gå i hop.
Ope landskap. Hytta på toppen er bygd av tidlegare elevar. Ho har fått namnet 163, som viser til kor høgt over havet ho ligg.
Ein venstresving under planlegging.
Tunet ligg som det har gjort i mange år. Dei store moderniseringstiltaka har ikkje nådd garden på Hadland. Eit faktum som gjorde at Torvald og kona Linda, har vald å tilpassa drifta til garden, og ikkje omvendt.
Hønene vaglar høgt oppe i treet. Her har dei kontroll over kva som rører seg på bakken.
Medan hanefar spankulerer over brua mellom uteområdet og hønsehuset. Hans jobb er å vakta over hønene sine.
Kim André demonstrerer Turid-kassa. Ei tur-kasse for høna Turid som dei ofte har med seg på tur. Kassa er ei tre-rame med hønsenetting, halm i botn og lokk på toppen. Kassa er festa til ein bæremeis frå ein gamal ryggsekk.
I loen har Torvald og elevane laga sin eigen klatrepark. Byggverket til venstre er endestasjonen for ein luftig løypestreng. Til høgre ligg ein trelavvo som inneheld diverse utstyr, benkar og bålplass i sentrum.
Pappa Torvald sikrar Samuel på tre år før han skal ta fatt på bruskasseklatringa.
Samuel stolar på at far har sikra godt nok, og han er klar for å ta fatt på klatrejobben.
Ein kasse om gongen. Stadig høgare og stadig meir usikker. - Eit godt teikn, kommenterer far, Torvald. Det er bra å vera usikker møte med det ikkje opplever å ha kontroll over. Det handlar om meistring. For ungdommane som bruker klatreparken, handlar det om å overvinna frykten for å mislykkast, og å utfordra grenser og bygge sjølvtillit.
Dei hadde 19 kassar, no har dei 20. Ein av elevane kom til topps, balanserte på toppen av 19 bruskassar, tok ein selfie, før han spende vekk kassane under seg, og var fira ned. Ei bragt som vert belønna med ei ny bruskasse, full av brus, til gjengen på Hadland.
Jakob-stigen, ein 14 meter høg taustige opp langs treet, med sikring frå bakken. For dei som vil ha ei endå større utfordring, kan dei klatra langs trestammen på nabotreet. Treet er kvista, tilpassa små trinn, for dei som tek utfordringa.
Ei anna type oppleving. Ulike lengdar av stål gir ulike tonar når ein spelar på dei. - Det er eit mål å ha ulike typer aktivitetar, både for dei som er utadvende, men også for dei som er meir innadvent og ikkje ønskjer dei store fysiske utfordringane, forklarer Torvald.
- Eg likar aller best å kjøra traktor og lessa grus, seier Samuel. Treåringen har ein John Deere, med lesseapparat og stor hengar. Far har masse grus og masse som skal flyttast, og Samuel let seg ikkje be to gonger.
Ein observant treåring ser at det ikkje berre er småstein som har festa seg mellom tinnane på lesseapparatet.
- Ein makk, Samuel let seg fasinere, og leiken tek ei ny vending ein augneblink.
Men jobben skal gjerast og Samuel må kople av og på hengeren for å klare å fylle den med masse.
For tre månadar sidan fekk Samuel to søsken, Mateus og Selma. No må han dele på merksemda frå mor, Linda, og far, Torvald.
- Kan du teikna ein traktor, spør Samuel. Far teiknar både ein New Holland, ein John Deere, ei JCB og ein Massey.
For treåringen Samuel, er både traktorar og dyr ein del av kvardagen. Det er også ungdommane i skuletilbodet Plogen, som kjem heim til familien på garden 2-3 gonger i veka.

– Hei, eg heiter Kim André. Den unge guten strekk fram handa, smiler, får meg til å kjenna meg velkommen.

Liv Kristin Sola

Kim André går i tiande klasse. Skuledagen hans går ikkje føre seg i eit klasserom. Kim André går på skule på ein gard på Hadland i Time kommune.

– Eg har lyst til å jobba med maskinar. Eg har alltid likt maskinar. Men eg likar også dyra her på garden. Eg kunne godt tenkt meg å driva gard, seier han, og smiler igjen.

Han smiler ofte.

Ulike utfordringar og ulike mål

Elevane som har undervisning på Hadland, har ulike utfordringar. For Kim André er det vanskeleg å konsentrera seg om ei oppgåve over lengre tid. I lag med Torvald, har han sett seg mål som han prøver å nå.

– Eg prøver å konsentrera meg om ein ting om gongen. Det målet eg har sett meg, det brenn eg for, seier Kim André.

Plogen

Namnet er ikkje tilfeldig. Kvart av plogskjæra i ein tre-skjærs plog, representerer ulike ferdighetar; praktiske, sosiale og teoretiske.

– Med plogen får me opp mykje stein, røter og ugras som me kan luka vekk. Me står att med noko som er meir robust, noko som me kan bygga vidare på, skildrar Torvald.

Ungdommane treng vaksne som er trygge på seg sjølv og trygge på situasjonen.

– Eg brukar dyra som eksempel. Dyr som vert trua, vil flykta eller kjempa. Slik er det også for ungdommane. Folk vil halda avstand, dersom ungdommane har ei aggressiv åtferd, seier Torvald.

Elevane hans er ikkje utskjemde med ros og omsorg. Ungdommane må læra seg å møta andre menneske med tillit og respekt, slik dei må med dyra.

Aktiv læring

Elevane lagar ein sykkeltrase. Dei målar avstandar, reknar ut lengde og mengde.

– Ingen får til dette åleine. Me må samarbeida, kommenterer Torvald.

Å sjå på elevane jobba kan vera ei utfordring. Det kan ta tid, spikrane er skeive og vinklane går i alle retningar. Torvald får lyst til å overta.
– I hovudet har eg eit bilete av det perfekte. Men dette handlar ikkje om det perfekte, seier læraren.

Meistring og sjølvtillit

Elevane har bygd sin eigen klatrepark. Gutane klatrar i tre eller taustige, balanserar på bruskassar, og tønner, eller svever i løypestrengen. Alt handlar om mestring, om sjølvtillit og overvinna frykta for å mislykkast.

Ord understreka med handling, verkar sterkast.

– Eg må visa at eg bryr meg, ikkje berre seia det. Dei har ei utfordring med å tru at dei har verdi i seg sjølv. Nokon må seia det og visa dei det.

Torvald Hadland er ein trygg vaksen. Han veit at han har mykje å gi andre. Han veit at han kan bety ein forskjell for desse ungdommane.

Les meir om Kim André, Samuel og Torvald og drifta på garden på Hadland, i Bondevennen nr 44.

Del på Facebook

Stikkord denne saka: Inn på Tunet, ung i bygda